Ana içeriğe atla

Makamsal Türk Müziğinde Aralıklar ve Koma Değerleri

Batı müziğinde iki sesin arası iki eşit parçaya bölünmektedir ve arada kalan ses diyez ya da bemol ifadeleriyle tanımlanır. Ancak Türk Müziğinde iki notanın arası her birine koma ismi verdiğimiz 9 eşit parçaya ayrılmaktadır. 1,4,5 ve 8 komanın özel isimleri ve harfleri(rumuz) vardır. Makamları ortaya çıkaracak olan dörtlü ve beşliler oluşturulurken bu isimler ve harflerden yararlanılır.

USÜLLER

 1-NİM SOFYAN USULÜ
a) İki zamanlıdır
b) Terkibide başka hiçbir usul yoktur (Basit usulün birincisidir).
c) 2/8’lik, 2/4’lük ve 2/2’lik mertebeleri varsa da, en çok 2/4’lüğü kullanılmıştır.
d) En çok Sirto, Longa gibi oyun havaları ile marşlarda, bazı türkülerde kullanılmıştır. Şarkılarda ve ilahilerde az kullanılmıştır.
e) 1.zaman kuvvetli, 2.zaman hafiftir.
f) Vuruluşu:

Örnekler:
1- Hicaz Sirto (Sultan Abdülaziz)
2- Rüya gibi her hatıra her yaşantı bana (Mehmet Ilgın) – Rast Şarkı
3- Allı turnam bizim ele varırsan (Salman – Hacı Taşan) – Muhayyer Kürdi Türkü

2- SEMAİ USULÜ
a) 3 zamanlıdır.
b) Basit usulün ikincisidir. Terkibinde başka hiçbir usul yoktur.
c) 3/8’lik, 3/4’lük ve 3/2’lik mertebeleri varsa da, en çok 3/4’lük mertebeleri kullanılmıştır.
d) Şarkılarda, türkülerde, ilahilerde, saz semailerinin 4.hanelerinde kullanılmıştır.
e) 1.darb kuvvetli, 2.darb yarı kuvvetli, 3.darb zayıftır.
f) Vuruluşu;

Örnekler:
1- Yine bir gül-nihâl aldı bu gönlümü (Dede Efendi) – Rast Şarkı
2- Biliyorsun bir zamanlar (Alaattin Şensoy) – Nihavend Şarkı
3- Bir dünya yarattım yalnız ikimiz için (Erol Sayan) – Hicaz Şarkı

3- SOFYAN USULÜ
a) 4 zamanlıdır.
b) İki Nim Sofyan’ın birleşmesinden meydana gelmiştir.
c) 4/8’lik ve 4/4’lük mertebeleri varsa da en çok 4/4’lük olanı kullanılır.
d) Peşrevlerde, ilâhilerde, şarkılarda, türkülerde, oyun havalarında kullanılmıştır.
e) 1.darb kuvvetli, 2.darb yarı kuvvetli, 3.darb zayıftır.
f) Vuruluşu;

Örnekler:
1- Boğaziçi şen gönüller yatağı (Alaeddin Yavaşça) – Hicaz Zirgüle Şarkı
2- Gamzedeyim deva bulmam (Tatyos Efendi) – Uşşak Şarkı
3- Karlı dağı aştım da geldim (Rıfat Bey) – Rast Şarkı

4- TÜRK AKSAĞI USULÜ
a) 5 zamanlıdır.
b) Bir Nim Sofyan ve bir Semai’nin eklenmesinden meydana gelmiştir.
c) 5/8’lik ve 5/4’lük olarak iki mertebe halinde kullanılmıştır.
d) Şarkı, türkü, ilâhi, oyun havası gibi formlarda, saz semailerin 4.hanelerinde, köçekçelerde kullanılmıştır.
e) Vuruluşu;

Örnekler:
1- Ey çerh-i sitemger dil-i nalana dokunma (Medeni Aziz Efendi) – Hicaz Şarkı
2- Körfezdeki dalgın suya bir bak göreceksin (Osman Nihat Akın) – Nihavend Şarkı
3- Vardar Ovası (Rumeli Türküsü) - Hicaz

5- YÜRÜK SEMAİ USULÜ
a) 6 zamanlıdır.
b) Üç Nim Sofyan veya iki Semai’nin birbirine eklenmesinden meydana gelmiştir.
c) 6/8’lik, 6/4’lük ve 6/2’lik olmak üzere 3 mertebede kullanılmıştır. 6/8’lik mertebeye Yürük Semai, 6/4’lük mertebeye Sengin Semai, 6/2’lik mertebeye Ağır Sengin Semai denmektedir.
d) 6/8’lik ve 6/4’lük fasılların, Yürük Semai’lerin mecburi usulüdür. 6/2’likler ise fasılların ağır semailerinde kullanılmıştır.
e) 1.darb kuvvetli, 2.darb yarı kuvvetli, 3.darb zayıf, 4.darb çok kere zayıf, 5.darb yarı kuvvetlidir.
f) Vuruluşları;

Örnekler:
1- Nideyim sahn-ı çemen seyrini cananım yok (Hacı Sadullah Ağa) - Hicaz Yürük Semai
2- Ömrüm şu biten neşvesi tam olsun erenler (Süleyman Erguner) – Uşşak Yürük Semai
3- Ayrıldı gönül şimdi yine bir tek eşinden (Zeki Duygulu) – Nihavend Yürük Semai

6- DEVR-İ HİNDİ USULÜ
a) 7 zamanlıdır.
b) Bir Semai ile bir Sofyan’dan oluşmuştur.
c) 7/8’lik ve 7/4’lük mertebeleri kullanılmıştır.
d) Şarkılarda ilahilerde, saz Semailerin 4.hanelerinde, türkülerde, köçekçelerde kullanılmıştır.
e) 1.darb kuvvetli, 2.darb yarı kuvvetli, 3. zayıf, 4. kuvvetli ve 5.zayıftır.
f) Vuruluşu;

Örnekler:
1- Gönlümsün ezhar içinde gül gibi dil-darı var (Fehmi Tokay) – Rast Şarkı
2- Sen beni bir buseye ettin feda (Mahmut Celalettin Paşa) – Kürdilihicazkâr Şarkı
3- Değildi böyle evvel tarz-ı tavrın (Mahmut Celalettin Paşa) – Hüzzam Şakı

7- DEVR-İ TURAN USULÜ
a) 7 zamanlıdır. Bu usule Mandıra ismi de verilmiştir.
b) Bir Sofyan ve bir Semai’den oluşmuştur. Devr-i Hindi usulünün tersidir.
c) 7/8’lik mertebesi kullanılmıştır. Yürük bir usuldür.
d) Türkü, oyun havası ve köçekçelerde çok kullanılmıştır.
e) 1.darb kuvveti, 2.zayıf , 3. yarı kuvvetlidir.
f) Vuruluşu;

Örnekler:
1- Gidem dedim aman yarenlerim darıldı (Hicaz Hümayun Rumeli Türküsü)
2- Yağmur yağar taş üstüne (Hüseyni Türkü)
3- Gerdaniye Köçekçe (Anonim)

8- DÜYEK USULÜ
a) 8 zamanlıdır.
b) İki Sofyan’dan meydana gelmiştir.
c) 8/8’lik ve 8/4’lük mertebeleri kullanılmıştır. 8/4’lük mertebelerine Ağır Düyek denir.
d) 8/8’lik mertebesi her formda kullanılmıştır. 8/4’lük mertebesi ise peşrev, beste, şarkı, ilâhi gibi genellikle büyük bazen de küçük formlarda kullanılmıştır.
e) 1.darb yarı kuvvetli, 2.darb kuvvetli, 3.darb yarı kuvvetli, 4.darb kuvvetli, 5.darb zayıftır.
f) Vuruluşu;

Örnekler:
1- Ümitsiz bir aşka düştüm ağlarım ben halime (Alaeddin Yavaşça) – Hicaz Şarkı
2- Biraz kül biraz duman o benim işte (Avni Anıl) – Nihavend Şarkı
3- Kim demişki sevgiler ayrılıklarla biter (İrfan Özbakır) – Rast Şarkı

9- MÜSEMMEN USULÜ
a) 8 zamanlıdır. Hacı Arif Bey bulmuştur. İsmine ayrıca katakofti denir.
b) Bir semai + bir Türk Aksağı’ndan meydana gelmiştir.
c) Yalnız 8/8’lik mertebesi kullanılmıştır.
d) En fazla şarkılarda kullanılmıştır. Ayrıca ilâhilerde, bazı türkülerde ve oyun havalarında kullanılmıştır.
e) 1.darb kuvvetli, 2.darb zayıf, 3.darb yarı kuvvetlidir.
f) Vuruluşu;

Örnekler:
1- Kamer çehre peri ru tende canım (Hacı Arif Bey) – Hicaz (Uzzal) Şarkı
2- Gönlümün bir hali var ki (Emin Ongan) – Uşşak Şarkı
3- Hab-ı gah-ı yare girdim arz için ahvalimi (Giriftzen Asım Bey) – Rast Şarkı

10- AKSAK USULÜ
a) 9 zamanlıdır.
b) Bir Sofyan ve bir Türk Aksağı’ndan meydana gelmiştir.
c) 9/8’lik ve 9/14’lük mertebeleri kullanılır. 9/4’lük mertebelerine ağır aksak denir ve genellikle fasıl formlarında kullanılır.
d) Çok kullanılmış bir usuldür. Şarkı, ilâhi, türkü, oyun havası, köçekçe gibi formda da kullanılmıştır.
e) 1.darb kuvvetli, 2.darb yarı kuvvetli, 3.zayıf, 4.kuvvetli, 5.yarı kuvvetli ve 6.zayıftır.
f) Vuruluşu;

Örnekler:
1- Dil yaresini andıracak yare bulunmaz (Şevki Bey) – Hicaz Şarkı
2- Siyah ebrulerin duruben çatma (Lemi Atlı) – Uşşak Şarkı
3- Bakmıyor çeşm-i siyah feryade (Hacı Arif Bey) – Nihavend Şarkı

11- AĞIR AKSAK USULÜ
a) 9 zamanlıdır.
b) Bir Sofyan ve bir Türk Aksağı’ndan meydana gelmiştir.
c) Aksak usulünün ikinci mertebesidir ve 9/4’lüktür.
d) Genellikle eserler 2/4’lük ve 3/4’lük sükût ile başlar. Bu durum usulün özelliğidir.
e) Şarkılarda çok kullanılmıştır. Bundan başka ilâhilerde, türkülerde, bazı ağır oyun havalarında kullanılmıştır. Bazı Ege türkülerinde 9/2 mertebe vardır.
f) Darpların kuvvetli ve zayıflığı aksak gibidir.
g) Vuruluşu;

Örnekler:
1- Gül hazin sünbül perişan (Rahmi Bey) – Beyati Şarkı
2- Severim can-ü gönülden seni tersa çiçeğim (Şevki Bey) – Hicaz Şarkı
3- Kimseler gelmez senin feryad-ı ateş barına (Şevki Bey) – Uşşak Şarkı

12- EVFER USULÜ
a) 9 zamanlıdır.
b) Bir Sofyan’la, ikinci şekil bir Türk Aksağı’ndan meydana gelmiştir. Bu farklılık sondaki iki darbın yer değiştirmesidir.
c) 9/8’lik ve 9/4’lük mertebeleri kullanılmıştır. 9/4’lük mertebesine Mevlevi Evferi veya Ağır Evfer denir.
d) 9/8 mertebe şarkılarda, türkülerde, ilâhilerde, Trakya karakterli oyun havalarında kullanılmıştır. 9/4’lük ayinden başka Ege yöresi efe, zeybek, türkü ve oyunlarında Balıkesir yöresinin türkülerinde de özel karakterde kullanılmıştır.
e) Aksak gibi olup, 5.darb zayıf, 6.darb yarı kuvvetlidir (Evfer usulünün özelliği)
f) Vuruluşu;

Örnekler:
1- Mah yüzüne aşıkanım (Dede Efendi) – Hicaz Şarkı
2- Bir seni bir gülü öptüm gizlice (Selahattin İçli) – Hicaz Şarkı
3- Bugün ayın ondördü (Tahir Türkü)

13- RAKS AKSAĞI USULÜ
a) 9 zamanlıdır.
b) Bir Türk Aksağı ve bir Sofyan’dan meydana gelmiştir.
c) 9/8’lik mertebesi kullanılmıştır. Yürükçe bir usuldür.
d) Şarkılarda, türkülerde, ilâhilerde, bazı saz Semailerinin 4.hanelerinde, oyun havalarında kullanılmıştır.
e) 1.darb kuvvetli, 2.yarı kuvvetli, 3.kuvvetli ve 4.darb zayıftır.
f) Vuruluşu;

Örnekler:
1- Benim yarim gelişinden bellidir (Sadetten Kaynak) – Hicaz Şarkı
2- Gemim geliyor baştan, yelkenleri kumaştan (Sadettin Kaynak) – Uşşak Şarkı
3- Dök zülfünü meydana gel (Tanburi Mustafa Çavuş) – Hisar Buselik Şarkı

14- OYNAK USULÜ
a) 9 zamanlıdır.
b) Bir Semai ile bir Yürük Semai’den yapılmıştır.
c) 9/8’lik mertebesi kullanılmıştır. Bazı Ege türkülerinde 9/4’lük mertebe görülüyor.
d) Türkülerde, bazı şarkılarda, bazı ilâhilerde, oyun havalarında kullanılmıştır.
e) 1.darb kuvvetli, 2.darb kuvvetli, 3.zayıf, 4.kuvvetli, 5.yarı kuvvetli ve 6.zayıftır.
f) Vuruluşu;

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Türkiye'deki - Ülkemizdeki Başlıca Müzik Türleri

TÜRKİYE’DEKİ BAŞLICA MÜZİK TÜRLERİ  Halk müziği : Türkiye'nin çeşitli yörelerinde farklı ağızlar ve formlarda söylenen yöresel etnik müziklerin tümüdür. Yapısal olarak folklorun bir parçasıdır. Anadoluhalk müziği, sözlü halk müziği ve sözsüz halk müziği olmak üzere ikiye ayrılır. Sözlü halk müziğine genel olarak türkü adı verilir. Sözsüz halk müziği ise düzenli yöresel çalgı ezgileridir. Türk halk müziği formları : Halk türkülerinin ölçülü olanına kırık hava, ölçüsüz olanına uzun hava denir. Kırık Hava : Ritmik karakterleri ve ölçüleri belirgin olan ezgilerdir. Düzenli bir ritim özelliği göstermekle birlikte geleneksel söyleyiş kalıplarına bağlı olarak icra edilen bir formdur. Uzun Hava : Geleneksel Türk halk müziğinde genel olarak serbest ritmli (usulsüz) olarak söylenen ezgi türüdür.  Başlıca formları, bozlak , gurbet havası, hoyrat , divan, yol havası, Arguvan ağzı, Çamşıhı ağzı, maya , barak ağzı ve müstezattır. Başlıca çalgılar : Bağlama ( Saz ), Kaval , Kemençe , Zur

Ortaokul Müzik Dersi Notları Hakkında / Kaç Not Vereceğiz?

EKLEME :  26 Temmuz 2014   Ölçme Değerlendirme Yönetmeliği ' nde yapılan değişikliğe göre en az ( ikisi   sınav  --e-okulda   sınav bölümüne yazılacak-- biri ders içi etkinlik ) 3 not girilecek . Performans görevi kaldırıldı ya hani... artık en az 4 not verme zorunluluğu yok anlayacağınız. a) Haftalık ders saati üç ve üçten az olan derslerde iki, üçten fazla olan derslerde ise üç sınav yapılır. Sınavların zamanı, en az bir hafta önceden öğrencilere duyurulur. Bir sınıfta/şubede bir günde yapılacak sınav sayısı 8 inci sınıfta üçü, diğer sınıflarda ikiyi geçemez. Sınavların süresi bir ders saatini aşamaz. Zümrelerde iki sınav bir ders ve etkinliklere katılım notu verilecektir diye karar almak gerekir (sınavlardan birisi yazılı yapılacaksa bu da belirtilmelidir) Hangi ölçeği kullanacağımıza da kendimiz karar verip zümreye yazıyoruz. Sınavlardan birisini isterseniz yazılı yapabilirsiniz ama ben ikisini de uygulama şeklinde yapıyorum ve değerlendirme ölçeği hazırlıyorum. Lisele

Biz Atatürk GençLeriyiz ( Söz + Nota + aLtyapı-eşLik )

Yıllar önce hazırladığım bu altyapı/eşliği nedense kendi bloğumda yayınlamamışım. Geç olsun güç olmasın. BİZ ATATÜRK GENÇLERİYİZ ( Muammer Sun ) Hoyra rira rira hey (2) Rira hoyrari (2) Rira hoyra hoyra hey Güneş bizimle doğar Yağmur bizimle yağar Bizimle coşar deniz Ateş bizimle yanar Biz Atatürk gençleriyiz Hoyra rira rira hey Sesimiz onun sesi Hoyra rira rira hey Bizimle yükselecek Hoyra rira rira hey Atatürk Türkiyesi Rira hoyra hoyra hey Sevgimizle bilgimizle Ulusumuzun hizmetindeyiz Aklımızla coşkumuzla Atamızın izindeyiz Hoyra rira rira hey (2) Rira hoyrari (2) Rira hoyra hoyra hey Fidan bizimle büyür Çiçek bizimle bizimle açar Bizimle sürer hayat Ulus bizimle yaşar Biz Atatürk gençleriyiz Hoyra rira rira hey Sesimiz onun sesi Hoyra rira rira hey Bizimle yükselecek Hoyra rira rira hey Atatürk Türkiyesi Rira hoyra hoyra hey Sevgimizle bilgimizle Ulusumuzun hizmetindeyiz A