Ana içeriğe atla

Makamsal Türk Müziğinde Aralıklar ve Koma Değerleri

Batı müziğinde iki sesin arası iki eşit parçaya bölünmektedir ve arada kalan ses diyez ya da bemol ifadeleriyle tanımlanır. Ancak Türk Müziğinde iki notanın arası her birine koma ismi verdiğimiz 9 eşit parçaya ayrılmaktadır. 1,4,5 ve 8 komanın özel isimleri ve harfleri(rumuz) vardır. Makamları ortaya çıkaracak olan dörtlü ve beşliler oluşturulurken bu isimler ve harflerden yararlanılır.

transpoze nedir?

Transpoze ( transposer ) aslen Fransızca bir keLime oLup şuradaki müzik sözLüğüne göre " Aktarmak, bir parçayı yazılı bulunduğu eksenden başka bir eksene aktarmak" anLamına geliyor. Ahmet Say tarafından yazıLan "Müzik SözLüğü" kitabında ise bunLara ek oLarak, " Terim, Latince transponere:"tercüme etmek" sözcüğünden kaynakLanır. itaLyanca transpozisione, aLmanca tronsponierung. diLimizde aktarım oLarak karşıLanan ve benimsenen bu terim, aktarımcı çalgılar dolayısıyla sıkça kuLLanıLır." (1. Basım / eylül 2002 / s.525) açıklamaları eklenmiş.

Aktarımcı çalgılar hangileridir: Si bemol ve La klarnetler, Mi bemol küçük klarnet, si bemoL pistonLu kornet ve büğlü, si bemol soprano saksofon ve tenor saksofon, mi bemol bariton saksofon, saxhorn aiLesinin tümü.
neyse konuya döneLim.

Transpoze - Aktarım Nedir? ( Detaylı açıklama )

Aşağıda kardeşimin bir zamanLar nette yayınLadığı metinlerin bir bölümünü buraya taşıyorum.

TRANSPOZE
Her şey iyi güzel de bu ton bana tiz geldi (tersi de söz konusu tabi) diyorsanız sizin artık yapmanız gereken şey tonu kendi sesinize adapte etmektir. Yani transpose etmektir. Peki bu transpose nedir, nasıl olur? Güzel bir soru değil mi? O zaman hemen başlayalım.
Kelime anlamı olarak perdesini değiştirmek diyebiliriz kabaca.
Am C Dm F Em akorlarından oluşan bir parçamız var diyelim.Bu ton Am, ama biz Dm tonuna çevireceğiz. Şimdi, Am' den Dm' e kaç ses var onu bulalım. Sayıyoruz, La, Si, Do, Re. Yani Dört ses. Hemen aralığını buluyoruz. La ve si arası tam ses, si ve do arası yarım ses, do ve re arası tam ses. Demek ki toplam 2,5 (ikibuçuk) ses. Am transpose sonucu Dm olduğuna göre sonraki akor olan C' de F olacaktır.Do re arası tam ses, re mi arası tam ses, mi fa arası yarım ses. Yine toplam 2,5 ses oldu. O zaman Am C Dm F Em akorlarının transpose sonucu Dm F Gm Bb Am olduğunu görüyoruz. Eğer Am7 olsaydı akorumuz, biz de Dm7 olarak kullanacaktık Örnek olması açısından aşağıdaki resmi inceLeyin.

ve ayrıca güzel açıklandığı için şuradan da bir alıntı yapmak istiyorum. Hazırlayan her kimse teşekkürler.
Transpoze Nedir?
Kelime anlamı;  bir şarkıyı yazıldığı tondan başka bir tona, aralıklarını koruyarak taşımak yada aktarmak demektir. Türk müziğinde göçürmek (şed) denir.
bkz.(Müzik İşaretleri ve terimleri sözlüğü-Murat Özden Uluç).

Nerde ve nasıl kullanırız?
Transpoze işlemini en çok insan sesi ile icra edilen eserlerde kullanırız. Bunun dışında Klasik ve Enstrumantal eserlerde de kullanılabilir. Biz burada Gitarla eşlik edilen şarkıların transpoze edilmesine değinecegiz. Bunu için önce sesler arasındaki aralıklarla ilgili biraz bilgimiz olmalı. Doğal majör dizi, aralıkları bulmaktaki temel kaynağımız olacak.

Aralıklar :

gördüğünüz gibi B (si) -C (do) ve E (mi) -F (fa) arası yarım ton diğerleri tam tondur, bunu unutmuyoruz..
Tranpoze Örneği
Şimdi aşağıdaki şarkımızı traspoze edelim. Önce hangi tonda rahat söyleyebileceğimize karar veriyoruz, ardından işleme başlıyoruz. Ben şarkıyı Dm'e aktarcağım, aktarım yaparken unutmamamız   gereken en önemli konu; akorumuz, "minör" ise "minör", "majör" ise "majör", "yedili" ise "yedili" olarak kalacak. Yani akorumuzun yapısını değiştirmiyoruz.
İlk önce orjinal tonumuz olan; Am ile aktaracağımız ton  Dm arasındaki aralık farkını hesaplıyoruz. Yukarıdaki aralık tablosuna baktığımızda A ile D arasının  2.5 ton olduğunu görüyoruz. Şimdi şarkıdaki her akoru  2.5 ton ileriye aktaracağız.

bu aLttaki biLgiLeri de bir yerden buLup mutLaka Lazım oLur diye kaydetmiştim. şu an hatırLayamıyorum hangi sitedendi. kim hazırLadıysa ona da teşekkür ettim.
Transpoze tabLosu
Bazen şarkıların akorları sesinize göre ince veya kalın gelebilir. Bu durumlarda akorları Transpoze etmeniz gerekir.
Aşağıda akorların Transpoze tablosunu görüyorsunuz.
Bu tablodan yararlanarak istediğiniz şarkıyı kendi sesinize göre düzenleyebilirsiniz. Yapmanız gereken sötlemek istediğiniz şarkının akorlarını aşağıdaki cetvele göre değiştirmek. İnceltmek (tiz) için aşağı kalınlaştırmak(pes) için yukarı doğru çıkacaksınız
Majorler
C B Bb A Ab G F# F
C#/Db C B Bb A Ab G F#
D C# C B Bb A Ab G
Eb/D# D C# C B Bb A Ab
E Eb D C# C B Bb A
F E Eb D C# C B Bb
F#/Gb F E Eb D C# C B
G F# F E Eb D C# C
Ab/G# G F# F E Eb D C#
A Ab G F# F E Eb D
Bb A Ab G F# F E Eb
B Bb A Ab G F# F E
Minörler
Cm Bm Bbm Am Abm Gm F#m Fm
C#m/Dbm Cm Bm Bbm Am Abm Gm F#m
Dm C#m Cm Bm Bbm Am Abm Gm
Ebm/D#m Dm C#m Cm Bm Bbm Am Abm
Em Ebm Dm C#m Cm Bm Bbm Am
Fm Em Ebm Dm C#m Cm Bm Bbm
F#m/Gbm Fm Em Ebm Dm C#m Cm Bm
Gm F#m Fm Em Ebm Dm C#m Cm
Abm/G#m Gm F#m Fm Em Ebm Dm C#m
Am Abm Gm F#m Fm Em Ebm Dm
Bbm Am Abm Gm F#m Fm Em Ebm
Bm Bbm Am Abm Gm F#m Fm E
not: Yeri geLmişken kulak eğitimi için bir zamanLar şöyLe bir şey hazırLamıştık. bazı Linkler çalışmıyor, idare edersiniz artık.

Yorumlar

Yonca dedi ki…
Eşlikle çalmak için güzel bir çember sistemi var. Yanflut.com blog sayfasından görebilirsiniz. https://www.yanflut.com/bir-eserin-tonu-nasil-bulunur

Bu blogdaki popüler yayınlar

Türkiye'deki - Ülkemizdeki Başlıca Müzik Türleri

TÜRKİYE’DEKİ BAŞLICA MÜZİK TÜRLERİ  Halk müziği : Türkiye'nin çeşitli yörelerinde farklı ağızlar ve formlarda söylenen yöresel etnik müziklerin tümüdür. Yapısal olarak folklorun bir parçasıdır. Anadoluhalk müziği, sözlü halk müziği ve sözsüz halk müziği olmak üzere ikiye ayrılır. Sözlü halk müziğine genel olarak türkü adı verilir. Sözsüz halk müziği ise düzenli yöresel çalgı ezgileridir. Türk halk müziği formları : Halk türkülerinin ölçülü olanına kırık hava, ölçüsüz olanına uzun hava denir. Kırık Hava : Ritmik karakterleri ve ölçüleri belirgin olan ezgilerdir. Düzenli bir ritim özelliği göstermekle birlikte geleneksel söyleyiş kalıplarına bağlı olarak icra edilen bir formdur. Uzun Hava : Geleneksel Türk halk müziğinde genel olarak serbest ritmli (usulsüz) olarak söylenen ezgi türüdür.  Başlıca formları, bozlak , gurbet havası, hoyrat , divan, yol havası, Arguvan ağzı, Çamşıhı ağzı, maya , barak ağzı ve müstezattır. Başlıca çalgılar : Bağlama ( Saz ), Kaval , Kemençe , Zur

Ortaokul Müzik Dersi Notları Hakkında / Kaç Not Vereceğiz?

EKLEME :  26 Temmuz 2014   Ölçme Değerlendirme Yönetmeliği ' nde yapılan değişikliğe göre en az ( ikisi   sınav  --e-okulda   sınav bölümüne yazılacak-- biri ders içi etkinlik ) 3 not girilecek . Performans görevi kaldırıldı ya hani... artık en az 4 not verme zorunluluğu yok anlayacağınız. a) Haftalık ders saati üç ve üçten az olan derslerde iki, üçten fazla olan derslerde ise üç sınav yapılır. Sınavların zamanı, en az bir hafta önceden öğrencilere duyurulur. Bir sınıfta/şubede bir günde yapılacak sınav sayısı 8 inci sınıfta üçü, diğer sınıflarda ikiyi geçemez. Sınavların süresi bir ders saatini aşamaz. Zümrelerde iki sınav bir ders ve etkinliklere katılım notu verilecektir diye karar almak gerekir (sınavlardan birisi yazılı yapılacaksa bu da belirtilmelidir) Hangi ölçeği kullanacağımıza da kendimiz karar verip zümreye yazıyoruz. Sınavlardan birisini isterseniz yazılı yapabilirsiniz ama ben ikisini de uygulama şeklinde yapıyorum ve değerlendirme ölçeği hazırlıyorum. Lisele

Biz Atatürk GençLeriyiz ( Söz + Nota + aLtyapı-eşLik )

Yıllar önce hazırladığım bu altyapı/eşliği nedense kendi bloğumda yayınlamamışım. Geç olsun güç olmasın. BİZ ATATÜRK GENÇLERİYİZ ( Muammer Sun ) Hoyra rira rira hey (2) Rira hoyrari (2) Rira hoyra hoyra hey Güneş bizimle doğar Yağmur bizimle yağar Bizimle coşar deniz Ateş bizimle yanar Biz Atatürk gençleriyiz Hoyra rira rira hey Sesimiz onun sesi Hoyra rira rira hey Bizimle yükselecek Hoyra rira rira hey Atatürk Türkiyesi Rira hoyra hoyra hey Sevgimizle bilgimizle Ulusumuzun hizmetindeyiz Aklımızla coşkumuzla Atamızın izindeyiz Hoyra rira rira hey (2) Rira hoyrari (2) Rira hoyra hoyra hey Fidan bizimle büyür Çiçek bizimle bizimle açar Bizimle sürer hayat Ulus bizimle yaşar Biz Atatürk gençleriyiz Hoyra rira rira hey Sesimiz onun sesi Hoyra rira rira hey Bizimle yükselecek Hoyra rira rira hey Atatürk Türkiyesi Rira hoyra hoyra hey Sevgimizle bilgimizle Ulusumuzun hizmetindeyiz A