Batı müziğinde iki sesin arası iki eşit parçaya bölünmektedir ve arada kalan ses diyez ya da bemol ifadeleriyle tanımlanır. Ancak Türk Müziğinde iki notanın arası her birine koma ismi verdiğimiz 9 eşit parçaya ayrılmaktadır. 1,4,5 ve 8 komanın özel isimleri ve harfleri(rumuz) vardır. Makamları ortaya çıkaracak olan dörtlü ve beşliler oluşturulurken bu isimler ve harflerden yararlanılır.
DOROTHY HEATHCOTE’un ROL ile EĞİTİM YÖNTEMİNE İLİŞKİN ÖRNEK ÇALIŞMA
SİR DOMİNİC OYUNU
Grup: 10-11 yaş; 12 erkek çocuğu; okul salonu
Ders süresi: 45 dakika
Amaçlar: Ahlaki ikilemin, öykü kullanılmasından daha etkili olabilen drama yoluyla anlaşılıp anlaşılamayacağının denenmesi. Bu ders Ahlaki Eğitim tasarısının bir parçasıdır.
Öğretmen, sınıfta bir ısınma yaptırır. İlgilerini sağlar, özgüveni yaratır.
Bu fikri ileri sürerken role girecektir.
Öğretmen, çocuklara, anında algılayıp hareket edecekleri, bir çalışma yapacaklarını açıklar.
Onlara kısa bir alıştırma önerir. İçlerinden biri ile konuşmaya başlar: “İki paket cips lütfen.”
Neredeyim?’ ‘Balıkçı dükkânı.’ ‘Ben kimim?’ ‘Müşteri.’ ‘iyi.’
Başka bir çocuğa: “Tamam evlat, senin adın ne? Gecenin bu saatinde dışarıda ne arıyorsun?"
‘Ben kimim?’ ‘Polis.’ ‘Doğru.’
Öğretmen atmosferi hazırlar ve çalışmayı yapılandırmaya başlar.
Öğretmen, çocuklara şimdi yapacaklarının o kadar kolay olmayabileceğini anlatır. Şimdi yapacakları şey geçmişte kurulacak ve yavaş ilerlemeleri gerekecektir. Bu çok ciddi bir oyun olacaktır.
DAİRE – drama için çok gerekli bir şekil
Öğretmen sınıfa daire şeklinde oturmalarını söyler. Çok ciddi bir şekilde sandalyesini onların arasına koyar ve role başlar:
ÖĞRETMEN ROLDE
Kuttörensel ve resmi bir atmosfer kurulur.
“Kralınız geldi ayağa kalkınız. Cesaret şövalyeleri, sarayıma hoş geldiniz, çok uzaklardan geldiğinizi ve cesaret isteyen işler yaptığınızı biliyorum. Şimdi, bütün şövalyeler belinden kılıcını çıkarsın ve her zamanki selamımızı versin. --- İngiltere için. Çocuklar selamlarlar.
Öğretmen girer.
“Bu sıradan bir gün değil. Bu gün, bütün diğer şövalyelerin üstünde olacak bir baş şövalye seçeceğim ve O’na Sir Dominic unvanını vereceğim. Bu kadar cesur şövalyenin içinden en iyisini seçmek çok zor olacak. Oturunuz. Biz çoğunlukla aramızda şövalyelerin cesaretinin ve sadakatinin
derecesini tartışırız. Hepinizin gücünüzü ve cesaretinizi anlatacağınız gerçek öykülerinizi dinlemekten büyük memnunluk duyacağım. Her şövalyenin hikâyesinin yalnızca başlangıcını duymam benim için yeterli. Kim başlayacak?
Öğretmen kendisine sunulan her hikâyeyi beğendiğini söyler.
Çocuklar hikâyelerini anlatırlar. Şimdiden konuşma tarzları durumun resmiyetinden etkilenmiştir ve gerilim yükselir. Öğretmen her hikâyenin sonunda, “Bu iyi bir hikâye, beni memnun etti Sir şövalye” der.
Öğretmen her çocuğun ilgisini ve inancını, onların fiziksel ve sözel katılımlarının içtenliğine göre test eder ve buna dayanarak Sir Dominic seçilir.
“Sizin gösterdiğiniz cesareti görüyorum ve şimdiden kimi seçeceğimi de biliyorum. Şimdi sizin üstünde oturduğunuz tahtı başınızın üzerine kaldırarak kuvvetinizi göstermeniz çok hoşuma gidecek. Bu tahtlar
sıradan bir tahtadan yapılmamıştır. Onları hızlıca kaldırabilirsiniz. Ancak, onları ne kadar yavaş kaldırabileceğinizi görmekle gerçek gücünüzü denemiş olursunuz.”
Her çocuk oturduğu sandalyesini başının üzerine doğru yavaşça kaldırır.
Bu, kuttörenin derste üçüncü kullanımıdır ve sınıfın dikkati kesinlikle odaklanır.
“Seçim yapma zamanı geldi. Dairenin çevresinde yürüyeceğim ve durduğumda parmağım kimi gösteriyorsa O, Sir Dominic olacak.
Öğretmen dairenin etrafında iki kez yavaşça dolaşır. Olay gerçekmiş gibi yaşanır, heyecan ve gerilim tırmanır.
Bir öğrenci seçilir. “Bu Sir Dominic’tir. Bütün Şövalyelerin başı. Kralınızın sağ yanında yerinizi alın.”
Yeni Sir Dominic için şerefe kadeh kaldırılır. Bu tören sürerken krala bir mektup bırakılır. Kral yüksek sesle okur. Mektup kale kapısında bekleyen bir dilenciden gelmiştir. Bu dilencinin geçmişte krala iyiliği dokunmuştur. Şimdiyse çok zor bir durumdadır ve kraldan yardım dilenir. Kral çok sinirlenerek kutlamayı keser ve Sir Dominic’e döner.
Öğretmen konuşma olmayan rolde.
“Sir Dominic bu sizin ilk göreviniz. Bu tür adamlarla nasıl baş edileceğini sanırım biliyorsunuzdur.”
Sir Dominic salondan dışarı çıkar. Dışarıda başka bir öğretmen yere yapışmış bir şekilde oturmaktadır.
Kral sabırsızlanır. “Neden bu kadar uzun sürdü. İçinizde bu tip adamlarla nasıl baş edileceğini bilen var mı?”
Çocuklar bunu kendilerinin yapabileceğini düşünürler. Kendisini Sir Dominic’ten daha iyi bir seçim olarak gören çocuk neler olduğuna şaşırmaya başlar. Kral bakmak için O’nu yollar. Çocuk güven dolu bir şekilde dışarı çıkar ama oldukça şaşırmış bir halde geri döner. “Ayrılmıyor”.
Başka bir çocuk gitmeyi teklif eder. Sonunda bütün çocuklar geri döner ve dilenciyi oradan uzaklaştırmada başarısız olduklarını itiraf ederler. Kral küplere binmiştir. “Seni görevinden aldım. Siz, Sir Dominic olmaya uygun değilsiniz.” Başka bir çocuğa, “Bu adamı al ve çalışması için mutfağa götür.”
İkinci çocuk hevesli bir şekilde sorar, “Şimdi kim Sir Dominic olacak”
Kral “Elbette ki sen değil, sen kendi kendine bu göreve uygun olmadığını ispatladın.”Öğretmen artık rolden çıkar. “Rahatlayabilirsiniz, bu oyunun sonuydu.”
Yansıtıcı Evre
Soru sorma ve yansıtma. Deneyimin anlamlı olması.
Öğretmen sınıfın içinde olan bitenin altında yatan anlamı inceler. Bu nasıl bir kraldır? Kral adil midir? Şövalyelerinden ne beklemiştir? Öğretmen çocuklara aşağıdaki soruları sorabilir:
1. Normal olarak dilenciler krala mektup yazmaya asla cesaret edemezler. Dilenci bunu neden yapmış olabilir?
2. Dilenciyi gördüğünde Dominic neler hissetmiş olabilir? Neden böyle hissetti?
3. Eğer Dominic dilenciye nasıl davranacağını biliyor olsaydı, dilenciye daha farklı davranır mıydı? Neden?
4. Dominic kral açısından başarısız mı oldu?
5. Dominic dilenci açısından doğru mu davrandı?
6. Yapabileceği başka bir şey var mıydı?
7. Kral Dominic’i cezalandırmakta haklı mıydı?
8. Günümüzdeki durumu düşünün, gerçek bir karakter ne zaman benzer bir sorunla yüz yüze gelebilir.
Bu dersin yapısı, baskı kraldan gelsin, grup rahatlasın diye, katı gerçeklikle dengelenebilir. Bu katı gerçeklik, gerçek bir ikilemdir. İkinci öğretmen haberci ve dilenci olarak kullanılmıştır. Her iki rol de sessizdir ve üst sınıflardan bir çocuk, öğrenci ya da bir meslektaş tarafından oynanabilir.
Stratejiler
Öğretmenin rolü kullanması --- resmi, otoriter rol, yükseltilmiş ve resmileştirilmiş dil.
2. Öğretmen edilgindir, konuşmasız rol.
Cesaretin gösterildiği öyküler.
Öykü biçiminde bireysel, sözel katılımın içtenliği.
Gücün denenmesi - kuttörenselleşmiş fiziksel etkinlik.
Baş şövalyenin seçimi - kuttören.
Mektup - dramanın ateşleyicisi.
Dramanın dışında yapılan tartışma ve yansıtma.
Kitabın Adı: DRAMA GUIDELINES
(Heinemann educational Books,1977 In association with London Drama)
(Bu metin Cecily O’NEILL, Alan LAMBERT, Rose Mary LINNELL, Janet Warr-WOOD’ un yayınladıkları DRAMA GUIDELINES adlı kitabın 22 ve 23. sayfalarında yer alan uygulamanın çevirisidir.
Çeviren: Ceren Arzu OKUR. Oluşum Drama Atölyesi. Nisan 1999, Ankara.
Yorumlar