Türkiye'deki - Ülkemizdeki Başlıca Müzik Türleri

TÜRKİYE’DEKİ BAŞLICA MÜZİK TÜRLERİ 

Halk müziği: Türkiye'nin çeşitli yörelerinde farklı ağızlar ve formlarda söylenen yöresel etnik müziklerin tümüdür. Yapısal olarak folklorun bir parçasıdır. Anadoluhalk müziği, sözlü halk müziği ve sözsüz halk müziği olmak üzere ikiye ayrılır. Sözlü halk müziğine genel olarak türkü adı verilir. Sözsüz halk müziği ise düzenli yöresel çalgı ezgileridir.
Türk halk müziği formları: Halk türkülerinin ölçülü olanına kırık hava, ölçüsüz olanına uzun hava denir.

Kırık Hava: Ritmik karakterleri ve ölçüleri belirgin olan ezgilerdir. Düzenli bir ritim özelliği göstermekle birlikte geleneksel söyleyiş kalıplarına bağlı olarak icra edilen bir formdur.
Uzun Hava: Geleneksel Türk halk müziğinde genel olarak serbest ritmli (usulsüz) olarak söylenen ezgi türüdür.  Başlıca formları, bozlak, gurbet havası, hoyrat, divan, yol havası, Arguvan ağzı, Çamşıhı ağzı, maya, barak ağzı ve müstezattır.

Başlıca çalgılar: Bağlama ( Saz ), Kaval, Kemençe, Zurna, Davul, Mey

Sanatçılar: Aşık Veysel, Neşet Ertaş, Davut Sulari, Ali Ekber Çiçek, Aşık Mahzuni Şerif, Şemsi Yastıman, Nida Tüfekçi, Muzaffer Sarısözen, Muharrem Ertaş, Gülşen Kutlu, Arif Sağ, Musa Eroğlu, Yavuz Top, Erdal Erzincan, Erol Parlak

Daha detaylı bilgi için buraya tıklayın

Klasik Türk Osmanlı Müziği: Klasik Türk Müziği, klasik Batı müziği ve Hint müziği ile beraber dünya üzerinde süreklilik ve gelenek oluşturma bakımından mevcut üç klasik müzikten birisi olarak kabul edilir. Makamsal olan bu müziği, Cinuçen Tanrıkorur gibi "Osmanlı Müziği" olarak adlandıranlar olduğu gibi, ona "Geleneksel Türk Müziği" adını verenler de vardır. Klasik Türk müziği tarihsel açıdan altı döneme ayrılabilir: oluşum dönemi, dönüşüm dönemi, klâsik dönem, son klasik dönem, romantik dönem ve çağdaş dönem. 20. yüzyılın ortalarından bugüne kadar gelen dönem çağdaş dönemdir. Türk Sanat Müziği ile Klasik Türk Müziği birbirine yakın kavramlar olmakla birlikte; "Klasik Türk müziği", tarihî anlayış ve geleneği temsil ederken, "sanat müziği" kavramı ise daha çok bu müziğin Cumhuriyet döneminde aldığı modern biçimi ifade eder. En önemli aktarım ve anlayış aracı olan meşk geleneği (öğrencinin bir üstadın "elinden geçerek" müziği öğrenme süreci )’dir ve bu süreç Cumhuriyet döneminde sona ermiştir.

Başlıca çalgılar: Ud, kanun, keman, ney, tambur, lavta, klasik kemençe, rebab, santur, kudüm, def ve zil'dir.
Sanatçılar: İsmail Dede Efendi, Itri, Münir Nurettin Selçuk, Sadettin Kaynak, Hacı Arif Bey, Yesari Asım Arsoy, Avni Anıl

Daha detaylı bilgi için buraya tıklayın

Klasik Batı Müziği / Çağdaş Türk Sanat Müziği: Türkiye'de Cumhuriyet Döneminde girişilen devrim hareketleri sanat konularına da yöneldi. Daha çok Klasik Batı müziğine önem verildi. Yetenekli gençlerin Avrupa ülkelerine gönderilip yetiştirilmesi hareketi başladı. Müzik eğitimi veren kurumların açılmasına öncelik verildi.
1940 yılından bu yana da bu alanda dünyaca tanınan yetenekli yorumcular yetişti.

Sanatçılar: Türk Beşleri ( A. Adnan Saygun, Cemal Reşit Rey, Ulvi Cemal Erkin, Hasan Ferit Alnar, Necil Kazım Akses ), Fazıl Say, Ayla Erduran, Suna Kan, İdil Biret, Cihat Aşkın, Tuluyhan Uğurlu, Güher Pekinel ve Süher Pekinel kardeşler, Leyla Gencer, Ayhan Baran
 
Türkçe Caz: 1950’lerden sonra ilerleme gösterdi ancak uzun bir süre yerinde saydıktan sonra özellikle 90’lı yıllardan itibaren ilgi artmış, müzisyen ve dinleyici boyutuyla gelişim göstermeye başlamıştır. Çok popüler olmayan ancak saygın bir türdür.

Sanatçılar: Tuna Ötenel, Okay Temiz, Neşet / Nükhet Ruacan, Kerem Görsev, Erol Pekcan, Aydın Esen, Ayşe Tütüncü

Dini Müzikler; Müzik çerçevesinde, İslam dininin gereği olan, farz, sünnet ve nafile, ibadete çağırma, yardımcı olma ya da süsleme amacıyla yararlanılan ve kullanım alanına göre “Ser'i Müzik” ve “Tasavvufî Müzik”, seslendirildiği yere göre de “Cami Müziği” ve “Tekke Müziği” diye nitelenen müzikler, “Dinsel Müzik” genel başlığı altında toplanabilir. Islâm ibâdetinde önemli bir yeri olan “Tilâvet” (Kuran okuma), “Ezan”, “Salevât”, “Temcîd” v.b. gibi formlar, “Cami Müziği” türüne girer. Çesitli Tasavvuf yollarının, özellikle Mevlevî'lerin ve Bektâşî'lerin, bir çesit dinsel dansa da yer verilen törenlerinde, seslendirdikleri müzikler : “Mevlevî Âyînleri” ve Bektâşî “Deyiş”leri ile “Semah”ları ise “Tasavvufi Müzik” türü içinde yer alır.


Popüler Müzikler

Popüler Müzikler, büyük ölçüde tüketim nesnesi olarak üretilmis ya da böyle olmamasina karsin bir süre sonra bu tür bir özellige bürünmüs, biçimi kendine özgü sektörel isleyisin ölçütleri içinde yapilandirilan ki söz konusu ölçütlerin olusumunda temel alinan degerler, belirli bir toplu kesimin kültürü içindeki begeniye dayanmayip, büyük ölçüde bilesik kültüre ait müziklerdir.

Popüler kültüre ait sanatsal ürünlerin çogalmalari ve toplumun her kesiminde giderek yayginlasmasi Avrupa'da nasil sanayi toplumu içinde somut biçimde yasanmissa, ülkemizde de sanayilesme çabalari ve ona bagli olarak gelisen hizli kentlesme, toplum içinde kendine özgü popüler kültürel bir atmosfer yaratmistir.

Popüler kültürün etkili olduğu geniş kitlenin, sanatsal uygulamalardan beklediği temel değerler, onların kolay anlaşılması, doğrudan kavranması ve derinlik gerektirmemesi, böylece sorgulama istememesi şeklinde özetlenebilir. Ülkemizde popüler kültür ürünleri, özellikle yirminci yüzyılın son çeyreğinde renklenmiş, nesne ya da görsel açıdan geniş bir çevreye seslenir olmuştur.

Hızla değişerek ilerleyen yeni kültürel oluşumlar, "popüler kültüre ait sanatsal üretim" gibi metalaşmış sanatsal ürünler anlamına gelen üretimler için elverişli ortamları oluşturmaktadırlar. Popüler kültür ve bu kültüre ait müzikler (popüler müzikler) ülkemizde, böylesine bir atmosfer içinde toplumun her kesiminde büyük bir hızla yayılmış; 2000'e ulaşıldığında toplumun tamamına yakın bir orana ait müzik beğenisine yanıt verme onu yönlendirme gücünü yakalamıştır. 1970'lerden sonra geniş halk kitlelerine hitap eden müziktir.

Şu kategorilere ayrılır:

1. Türk Pop Müziği
2. Türkçe Rock Müzik ( Anadolu Rock )
3. Arabesk müzik
4. Protest Müzik
5. Fantezi müzik

• Türk Pop Müziği: Popüler Türk Müziği ya da diğer adıyla Anadolu Pop modern popüler müzik kalıplarıyla oluşturulmuş ya da yoğun modern müzik kalıplarının üzerine hafifçe alaturka ve halk müziği ezgileri monte edilmesiyle oluşturulmuş Türk müziği çeşididir. Türk Pop Müziği'nin geçmişi çok eskilere gitmez. Ancak 30-40 yıllık bir geçmişi vardır.

Sanatçılar / Gruplar: Semiha Yankı, Sezen Aksu, Tarkan, Ajda Pekkan, Zerrin Özer, Erol Evgin, Barış Manço, Melih Kibar, Onno Tunç, Attila Özdemiroğlu, MFÖ, Yeni Türkü, Ezginin Günlüğü, Sertab Erener, Garo Mafyan, Bülent Ortaçgil,  Selim Atakan, Vedat Sakman

• Rock müzik ( Anadolu Rock):  Türk halk müziği (türkü) ile rock müziğin birleşimi müzik türüdür.  90'lı yıllardan itibaren  halk müziği formlarından gittikçe uzaklaşarak Pop müziğe yakınlaşmıştır.  

Sanatçılar / Gruplar: Erkin Koray, Barış Manço, Cem Karaca, Fikret Kızılok, Moğollar, Mazhar-Fuat-Özkan, Edip Akbayram, Mor ve Ötesi, Bulutsuzluk Özlemi, Haluk Levent, Teoman, Şebnem Ferah, Özlem Tekin, Vega, Duman, Hayko Cepkin

• Arabesk: Oryantal bir müzik türüdür. Daima duygusal olan şarkı sözleri, başarısız aşkları, her türlü günlük sıkıntıları konu olarak ele alıp umutsuzluğu ve başarısızlığı ifade etmektedir. Türkiye’de özellikle 1980'li yıllarda yayıldı.

Sanatçılar: Orhan Gencebay, Ferdi Tayfur, Müslüm Gürses, Kibariye, Emrah, Ceylan

• Protest müzik: Siyasi ve toplumsal içerikli lirik yapısı ile muhalif bir görüşü dile getiren müzik türüdür. Yerelden evrensele kadar uzanabilecek bir bakış açısına sahip olabilir. Marş türevi katı ritim yapısının aksine ağıt tınıları içeren sanatsal kompozisyon özelliği de taşıyabilir. Genel olarak sert karakterli ve serzenişe atıf yapan bir mizacı yansıtmaktadır.

Sanatçılar / Gruplar: Cem Karaca, Ahmet Kaya, Zülfü Livaneli, Grup Yorum, Mor ve Ötesi

• Fantezi müzik: Klasik Türk Müziği ya da Türk Sanat Müziği olarak adlandırılan formun sert kalıplarının dışına çıkılarak daha popüler yorumlanmasıyla ortaya çıkan ve Türkiye'ye özgü bir müzik türüdür.

Sanatçılar: Gülben Ergen, Hülya Avşar, Sibel Can, Seda Sayan, Ebru Gündeş, Petek Dinçöz, Emel Sayın, Neşe Karaböcek, Gülden Karaböcek, İbrahim Tatlıses, İsmail YK, Özcan Deniz, Mahsun Kırmızıgül,  Ümit Besen, Sinan Özen, Adnan Şenses, Cengiz Kurtoğlu.

-----------

Not: Tüm bilgileri netten derledim. Ticari hiçbir kaygım yoktur. Müzik eğitimine katkı amacıyla paylaşıyorum. Ancak yine de bu yazıda, farkında olmadan telif hakkı olan bir bölüm varsa ve hak sahipleri bu yayını kaldırmamı isterlerse, hak sahiplerinin isteklerini yerine getireceğim. Saygılarımla...