Ana içeriğe atla

Makamsal Türk Müziğinde Aralıklar ve Koma Değerleri

Batı müziğinde iki sesin arası iki eşit parçaya bölünmektedir ve arada kalan ses diyez ya da bemol ifadeleriyle tanımlanır. Ancak Türk Müziğinde iki notanın arası her birine koma ismi verdiğimiz 9 eşit parçaya ayrılmaktadır. 1,4,5 ve 8 komanın özel isimleri ve harfleri(rumuz) vardır. Makamları ortaya çıkaracak olan dörtlü ve beşliler oluşturulurken bu isimler ve harflerden yararlanılır.

DiLsiz Kaval Öğrenmek isteyenLere...

biRgün gün doğumunda

 

1.BÖLÜM


KONU 1

Kaval üflemenin 4 ana unsuru vardır: Dudak, nefes, parmak ve dil...
*DUDAK'ın kavala doğru oturması, kavaldan doğru bir ses elde etmenin ilk aşamasıdır... Gerçek bir kaval tınısını belki de ancak yıllar sonra, dudak adaptasyonu ile sağlayabilirsiniz...Dudağın kaval deliğine oturduğu anda aldığı şekil öyle önemlidir ki; dudak aralığını büyütüp küçülterek yarım ve tam oktavlara (pest ve tizlere) çıkabilir, hatta kaval tonlarının başka renklerini (horlatma gibi) seslendirebilirsiniz...
(Dudak aralığının büyük veya küçük olması çok hassas oranlardadır, abartılı denemeyiniz)...
*NEFES'in doğru kullanılması, yani kavala rasyonel üfleme; entenasyon'u (akort tutturma) sağladığı gibi, az nefesle uzun partileri çalabilmenizi de sağlayacaktır...Hızlı veya yavaş üfleme, dudak hareketiyle de birleştiğinde, oktavlara inip çıkmanızı sağlayacaktır...Kavala çok ufak bir noktadan yoğun üfleme, tiz tonları ve horlatmayı kolaylaştıracaktır...
*PARMAK hareketleri melodi çalmamızı; melodinin ritmik akışını, çarpma, vibrasyon ve ajiliteyi (küçük süredeki notaları hızlı çalmayı) sağlar...
(Kaval çaldığımız her saniye, yukarıdaki üç unsurun aynı andaki uyumlu ve birbirini destekleyen, değiştiren hareketleri ile gerçekleşir...Usta kavalcı bu üç unsuru aynı anda kullanabilme, değiştirebilme başarısını reflex haline dönüştüren; bu üç unsura mükemmel şekilde hakim olan insandır...)
*DİL hareketi; bağlı ve bağsız notaları seslendirmemizi sağladığı gibi, kavaldaki kimi yöresel-vurgulu ifadeyi de ortaya çıkartır...
(NOT: Kaval anadolu'da dudağa yaslamak yerine üst iki dişe yerleştirilerek de, ‘horlatma' tonuyla çalınmaktadır...)

KONU 2
KAVALDA TON ÇEŞİTLERİ:
1. Düz ton: Kavalın en yalın tonudur...
2. Pest ton: Düz üflediğimiz tonun bir altındaki kalın tondur...
3. Horlatma: ‘Kirli' ton dediğimiz bu ton, ‘çoban tonu' olarak da adlandırılabilir...Ülkemizde özellikle Tokat, Bolu ve Doğu illerindeki çalım şekli olmakla birlikte, kısmen Balkan ve Karadeniz'de de görülmektedir...
4. Harmonik ton: Kavalın düz ve yarım oktavını aynı anda duyurabilen tondur...


KONU 3
VİBRASYONU SAĞLAMA

(İleriki aşamalarda çalışılmaya başlanacaktır...):
1. Dudak pozisyonuyla: Genellikle ney ustalarının yöntemi olan bu yöntem, kavalda da deneniyor...Dudak kenarlarını hafifçe hareket ettirerek sağlanıyor...
2. Parmak hareketiyle: Parmakların kaval deliğine oturduğu bölgede, özellikle sol ve sağ işaret parmaklarını hafifçe sallayarak yapılan harekettir...
3. Kavalı sallayarak: İki elimizi birden tuttuğumuz kavalı, dudağa hafifçe yakınlaştırıp uzaklaştırarak yaptığımız harekettir...
4. Nefes desteği ile mümkün olabilir...Nefesimizi kaval ucuna peş peşe ve seri şekilde üflediğimiz harekettir...


KONU 4
PARMAK TUTUŞLARI:
Sol elin tüm parmakları; ucuyla, kavalın deliklerine hava almayacak şekilde kapatılır...(Sol el yukarıdadır.Baş parmakla kavalın arkasındaki tek delik; işaret, orta ve yüzük parmaklarıyla da ön yüzündeki delikler üstten itibaren sırasıyla kapatılır)...
Sağ elin baş parmağı deliğe basmaz; sadece kavala arkasından destek tutuşu rölü üstlenir...Yukarı deliklerden aşağıya, sol elin üç parmağından sonra; sağ elin işaret, orta ve yüzük parmağı orta boğumlarıyla (ucuyla değil) delikleri kapatır...Kapatılan en alt deliği ise serçe parmağının ucuyla kapatır...

KONU 5
KAVAL POZİSYONLARI:

Kavalın ana sesi temel olarak la notası kabul edilir (La minör veya La majör)...La notası, sağ elin serçe parmağının basılı olmadığı haldeki kaval notasıdır....(Sadece en alttaki delik açık)...Bu nota gerçekte doğal la (piyano la'sı) değildir. Ama boyu uzun veya kısa; tüm kaval çeşitlerinin bu sesi la kabul edilir...Ve bu pozisyona 2. POZİSYON denir...(Ağırlıkta bu pozisyonu çalışacağız...)
1. POZİSYON ise; kavalın tüm deliklerinin kapalı olduğu haldeki şeklinin la (minör) kabul edildiği pozisyondur...


KONU 6
KAVAL NOTA ARALIKLARI:
Kavalın deliklerini en alttan itibaren sırasıyla (1,2,3,4,5,6, vs.) numaralandıralım...
1. delikle 2. delik arası piyanonun tam sesi kadardır (yani mesela sol-la aralığı gibi)...
2. delikten itibaren (2-3, 3-4, 4-5 vs.) nota arlıkları yarım ses gitmektedir...Yani 2. ve 3. delikler arası la-si bemol, 3. ve 4. delikler arası si bemol-si, 4. ve 5. delikler arası si-do vs. şeklinde gitmektedir...
Ayrıca la kabul ettiğimiz nota; düz tonda la sesini verirken, biraz sert üfleyip ince tona geçtiğimizde mi sesini duyarız...Yine en tizi üflediğimizde ince la'ya ulaşırız...
Demek ki; bir notadan, değişik sertlikte nefeslerle üfleme yaptığımızda, üç aynı notayı duyabiliyoruz...

 

2.BÖLÜM


1. DERS:
Kavalı sadece sağ elinizle tutup, hiçbir notaya basmadan uzun uzun üfleyerek ses çıkartmaya çalışınız... Dudağınızı iyi oturtmaya çalışarak deneyiniz...
(Dilsiz kavaldan ses çıkartma başarısını göstermek için birkaç güne ihtiyacınız olabilir; belki de daha fazla...Sabırlı olmalısınız...)
2. DERS:
Kavalı sadece sağ elinizle tutup, hiçbir notaya basmadan uzun uzun üfleyerek, bir üst oktavı (yarım oktavı) çıkartmaya çalışın...
(Bu alıştırmayı da bir-iki gün denemelisiniz...Ta ki, alışkanlık kazanıncaya kadar...)
3. DERS:
Kavalı sadece sağ elinizle tutup, hiçbir notaya basmadan uzun uzun üfleyerek, alt ve üst oktavı sırasıyla çıkartmaya çalışın...
(Bu alıştırmayı, sesleri temiz ve pürüzsüz verinceye kadar çalışmalısınız...)
4. DERS:
Şimdi sadece arka delik ve önden bir deliği kapatarak ( kaval'ın re notası), iki ayrı oktavı sırasıyla çalışmaya başlayın...(notaları hızlı çalmayınız...
Re notasını nefesinizin gittiği yere kadar, oktavını da (ince la notası) nefesinizin gittiği yere kadar uzun uzun üfleyin.. .
5. DERS:
Arka delik ve önden üç deliği kapatarak ( kaval'ın do notası), iki ayrı oktavı sırasıyla çalışmaya başlayın... Yani sol elin dört parmağını da kapatarak...Yine hızlı çalmayınız...
(Do'nun ince oktavı sol'dür)...
6. DERS:
Arka delik, önden üç delik ve sağ elimizin işaret parmağını kapatarak (kaval'ın si notası), iki ayrı oktavı sırasıyla çalışmaya başlayın...
(Si'nin ince oktavı fa diyez'dir)...
7. DERS:
Sadece sağ el serçe parmağınız açık olacak şekilde tüm notaları kapatarak (kaval'ın la notası), iki ayrı oktavı sırasıyla çalışmaya başlayın...
(La'nın ince oktavı mi' dir)...

Tüm dökümanlar Kemal Sahir Gürel'in sitesinden aktarılmıştır.

aLtta da cihan yuRtçu'nun çaLdığı biR eseR ( KaRa koYun ) var.

Yorumlar

Akademik Kezban dedi ki…
Sağolun..

3 senedir Erik ağcından özel bir kavala sahibim sesinee hayran olduğumdan öğrenme hevesine düştüüm ama sadece ses çıakrabiliyorum şu anda ilersi için de yardımcı olursnaız sevinirim...
biSGenbLogSpot dedi ki…
Sizin için ne yapabiLirim biLmiyorum inanın, heLe ki bu net ortamında...
MeseLa nasıL yardımcı oLabiLirim ?
ÖnerebiLecekLerim ;
Kendinize bir hoca/öğretici buLmanızı tavsiye ederim.
Nota öğrenin ( nota biLiyorsanız bu şıkkı unutun )
BoL boL dinLeyin,
boL boL üfLeyin,
Karşınıza ne çıkarsa üfLeyin.

Bu blogdaki popüler yayınlar

Türkiye'deki - Ülkemizdeki Başlıca Müzik Türleri

TÜRKİYE’DEKİ BAŞLICA MÜZİK TÜRLERİ  Halk müziği : Türkiye'nin çeşitli yörelerinde farklı ağızlar ve formlarda söylenen yöresel etnik müziklerin tümüdür. Yapısal olarak folklorun bir parçasıdır. Anadoluhalk müziği, sözlü halk müziği ve sözsüz halk müziği olmak üzere ikiye ayrılır. Sözlü halk müziğine genel olarak türkü adı verilir. Sözsüz halk müziği ise düzenli yöresel çalgı ezgileridir. Türk halk müziği formları : Halk türkülerinin ölçülü olanına kırık hava, ölçüsüz olanına uzun hava denir. Kırık Hava : Ritmik karakterleri ve ölçüleri belirgin olan ezgilerdir. Düzenli bir ritim özelliği göstermekle birlikte geleneksel söyleyiş kalıplarına bağlı olarak icra edilen bir formdur. Uzun Hava : Geleneksel Türk halk müziğinde genel olarak serbest ritmli (usulsüz) olarak söylenen ezgi türüdür.  Başlıca formları, bozlak , gurbet havası, hoyrat , divan, yol havası, Arguvan ağzı, Çamşıhı ağzı, maya , barak ağzı ve müstezattır. Başlıca çalgılar : Bağlama ( Saz ), Kaval , Kemençe , Zur

Ortaokul Müzik Dersi Notları Hakkında / Kaç Not Vereceğiz?

EKLEME :  26 Temmuz 2014   Ölçme Değerlendirme Yönetmeliği ' nde yapılan değişikliğe göre en az ( ikisi   sınav  --e-okulda   sınav bölümüne yazılacak-- biri ders içi etkinlik ) 3 not girilecek . Performans görevi kaldırıldı ya hani... artık en az 4 not verme zorunluluğu yok anlayacağınız. a) Haftalık ders saati üç ve üçten az olan derslerde iki, üçten fazla olan derslerde ise üç sınav yapılır. Sınavların zamanı, en az bir hafta önceden öğrencilere duyurulur. Bir sınıfta/şubede bir günde yapılacak sınav sayısı 8 inci sınıfta üçü, diğer sınıflarda ikiyi geçemez. Sınavların süresi bir ders saatini aşamaz. Zümrelerde iki sınav bir ders ve etkinliklere katılım notu verilecektir diye karar almak gerekir (sınavlardan birisi yazılı yapılacaksa bu da belirtilmelidir) Hangi ölçeği kullanacağımıza da kendimiz karar verip zümreye yazıyoruz. Sınavlardan birisini isterseniz yazılı yapabilirsiniz ama ben ikisini de uygulama şeklinde yapıyorum ve değerlendirme ölçeği hazırlıyorum. Lisele

Biz Atatürk GençLeriyiz ( Söz + Nota + aLtyapı-eşLik )

Yıllar önce hazırladığım bu altyapı/eşliği nedense kendi bloğumda yayınlamamışım. Geç olsun güç olmasın. BİZ ATATÜRK GENÇLERİYİZ ( Muammer Sun ) Hoyra rira rira hey (2) Rira hoyrari (2) Rira hoyra hoyra hey Güneş bizimle doğar Yağmur bizimle yağar Bizimle coşar deniz Ateş bizimle yanar Biz Atatürk gençleriyiz Hoyra rira rira hey Sesimiz onun sesi Hoyra rira rira hey Bizimle yükselecek Hoyra rira rira hey Atatürk Türkiyesi Rira hoyra hoyra hey Sevgimizle bilgimizle Ulusumuzun hizmetindeyiz Aklımızla coşkumuzla Atamızın izindeyiz Hoyra rira rira hey (2) Rira hoyrari (2) Rira hoyra hoyra hey Fidan bizimle büyür Çiçek bizimle bizimle açar Bizimle sürer hayat Ulus bizimle yaşar Biz Atatürk gençleriyiz Hoyra rira rira hey Sesimiz onun sesi Hoyra rira rira hey Bizimle yükselecek Hoyra rira rira hey Atatürk Türkiyesi Rira hoyra hoyra hey Sevgimizle bilgimizle Ulusumuzun hizmetindeyiz A