🎓 GENEL HEDEF Amaç: Aralıkların isimlendirme sistemini anlamak Yarım ve tam seslerle ilişkisini kavramak Nota ismine göre aralık hesaplamayı öğrenmek Piyano/gitar üzerinde teorik örneklerle pekiştirmek 🟢 AŞAMA 1: BASİT (Giriş Seviyesi) 🎯 Öğretim Hedefleri: Aralık nedir? Tam ses, yarım ses nedir? 2’li, 3’lü gibi aralık isimlerini tanıma 🔍 Konular: Aralık Tanımı Aralık: İki nota arasındaki yükseklik farkı Aralıklar nicelik (2’li, 3’lü) ve nitelik (majör, minör vs.) içerir Tam Ses – Yarım Ses Piyano klavyesiyle göster: C – D = tam ses, E – F = yarım ses Gitarla: Aynı telde ardışık perde = yarım ses Tam (Perfect) Aralıklar P1 (Birlik), P4, P5, P8 (Oktav) Tanımları ve örnekleri (C – G = P5) Aralık Nasıl Sayılır? Harf sayma: C → G = C(1) D(2) E(3) F(4) G(5) = 5’li 📚 Egzersiz Önerileri: “C ile E arası kaçlıdır?” “C’den 5’li olan nota nedir?” Piyano/Gitar şemalarıyla gösterimler 🟡 AŞAMA 2: ORTA...
Bir müzik parçasının anlam gücünü arttırmak amacı ile kullanılan küçük yardımcı notalara, "Süsleme" denir.
Basamak : Basamak, esas notanın bir tam ses veya bir yarım ses yukarısında veya aşağısında bulunur. Bağlandığı notadan, gösterdiği süre değeri kadar alır. "Üst Basamak" ve "Alt Basamak" olmak üzere iki çeşit basamak vardır.
Küme ( Grupetto ) : Küme ya da grupetto, esas notanın üstüne konulan özel bir şekil ile gösterilir. Küme ya da grupetto şöyle oluşur :
a) Esas notanın bir üstündeki nota,
b) Esas notanın kendisi,
c) Esas notanın bir altındaki nota,
d) Esas notanın kendisi.
Mordan : Mordan çalınırken, önce asıl nota hafifçe duyurulur ve bu ses duyurulduktan sonra yarım veya bir tam ses altındaki veya üstündeki bir başka notaya dokunup, esas notaya dönmekle oluşan melodiye denir. Yalnız bu işlem çok çabuk yapılır. İki çeşit mordan vardır.
Bunlar; "Üst Mordan" ve "Alt Mordan "dır.
Trill : Kelime anlamı titreme, titreştirme olan trill müzikte, birbirine tam veya yarım ses aralı bulunan iki bitişik notanın sıra ile ve süratle tekrarıdır.
Trill, dizi içerisinde bir nota ile onun tam ses ya da yarım ses üstündeki notanın öngörülen sürede farklı tempolarda ve birbirinin ardı sıra seslendirilmesidir. Yapılacak olan süslemede ton dışı altere sesler varsa (diyez, bemol, naturel ) bu, trill üzerinde 'tr' harfleri yazılarak gösterilir. Eğer trill uzun süreler üzerine konulursa, trillin uzaması istendiği kadar "tr" harflerinin yanına kırık çizgiler konulur.
Faydalandığım Kaynaklar :
* https://yanflutist.blogspot.com/2015/05/muzikte-suslemeler.html
* https://www.piyanonotasi.com/egitimdetay/susleme-notalari-1.html
* Dr David Klee - Youtube Page
* Klarnet 11 - Güzel Sanatlar Lisesi Ders Kitabı
Müzikte süslemeler (ornaments), bir melodiyi veya müzik cümlesini daha etkileyici, ifade dolu ve estetik hale getirmek için kullanılan kısa, dekoratif nota veya nota gruplarıdır. Yan flüt gibi nefesli çalgılarda süslemeler, hem teknik beceriyi hem de müzikal ifadeyi geliştirmek için önemli bir rol oynar. Süslemeler, özellikle Barok, Klasik ve Romantik dönem müziklerinde sıkça kullanılır ve her dönemin kendi süsleme gelenekleri vardır. Aşağıda, süslemeler hakkında detaylı bilgi, türleri, yan flütte nasıl uygulandığı ve örnek bir egzersiz planı sunuyorum.
Süslemeler (Ornaments) Nedir?
Süslemeler, bir eserde yazılı ana notalara eklenen kısa melodik veya ritmik figürlerdir. Amaçları:
- Melodiyi daha zengin ve zarif hale getirmek.
- İfadeyi güçlendirmek (örneğin, duygusal bir vurgu eklemek).
- Çalgının veya icracının virtüözitesini sergilemek.
- Dönemin müzikal stiline uygun karakter katmak (özellikle Barok müzikte).
Süslemeler genellikle nota kağıdında özel sembollerle belirtilir (örneğin, trill için tr, mordent için ~), ancak bazı durumlarda icracının yaratıcılığına bırakılır (örneğin, Barok dönemde doğaçlama süslemeler yaygındır).
Yaygın Süsleme Türleri
Aşağıda, yan flütte sıkça kullanılan başlıca süsleme türleri ve nasıl çalındıkları açıklanmıştır:
1. Trill (Trillo, Tr)
- Tanım: Bir ana nota ile onun üstündeki (veya bazen altındaki) nota arasında hızlı bir şekilde gidip gelmektir.
- Sembol: tr veya ~ (ana notanın üstünde).
- Yan Flütte Uygulama:
- Örneğin, bir C notasındaki trill, C ile D (veya C#) arasında hızlı geçişler içerir.
- Trill genellikle ana notadan başlar ve hızlı parmak hareketleriyle yapılır.
- Nefes kontrolü ve parmak hızı önemlidir; ton bozulmamalıdır.
- Barok müzikte trill, ana notadan başlayıp bitişte kısa bir dönüş (turn) ile süslenebilir.
- Örnek:
- Nota: C (trill sembolü).
- Çalma: C-D-C-D-C-D… (hızlı geçişler, genellikle 16’lık veya 32’lik notalar gibi).
- Barok stilde: C-D-C-D-C-B-C (bitişte dönüş).
2. Mordent
- Tanım: Ana notanın hızlıca üst (üst mordent) veya alt (alt mordent) notasına gidip geri dönmesidir.
- Sembol: Üst mordent (~), alt mordent (~ ile küçük bir dikey çizgi).
- Yan Flütte Uygulama:
- Üst mordent: Örneğin, C notasındaysa, C-D-C hızlıca çalınır.
- Alt mordent: C-B-C hızlıca çalınır.
- Dil (artikülasyon) ile netleştirilebilir: "tu-tu-tu".
- Örnek:
- Üst mordent: C (tu)-D (tu)-C (tu), tek nefeste hızlıca.
- Alt mordent: C (tu)-B (tu)-C (tu).
3. Turn (Gruppetto)
- Tanım: Ana notanın üst ve alt notalarıyla çevrelenmesi. Örneğin, C notasındaki bir turn, D-C-B-C sırasıyla çalınır.
- Sembol: ∞ (ana notanın üstünde).
- Yan Flütte Uygulama:
- Hızlı ve akıcı bir şekilde çalınır, genellikle legato (bağlı) artikülasyonla.
- Döneme göre değişir: Barok’ta daha süslü, Klasik’te daha sade olabilir.
- Örnek:
- Nota: C (turn sembolü).
- Çalma: D-C-B-C (hızlı, tek nefeste).
4. Appoggiatura
- Tanım: Ana notadan önce çalınan ve ona vurgu yapan bir süsleme notası. Genellikle ana notanın yarısı veya üçte ikisi kadar süre alır.
- Sembol: Küçük bir nota (örneğin, C’den önceki küçük D).
- Yan Flütte Uygulama:
- Appoggiatura, melodiye duygusal bir giriş katar.
- Örneğin, C’ye geçmeden önce D çalınır ve vurgu D’de olur, ardından C’ye geçiş yapılır.
- Örnek:
- Yazılı: Küçük D, sonra C (çeyrek nota).
- Çalma: D (sekizlik, vurgulu)-C (sekizlik).
5. Acciaccatura (Grace Note)
- Tanım: Çok kısa, hızlı bir süsleme notasıdır; ana notadan önce çalınır ve neredeyse anlık bir etki yaratır.
- Sembol: Küçük nota, üstünde bir çizgi (örneğin, küçük D).
- Yan Flütte Uygulama:
- Hızlı bir "fırlatma" hissiyle çalınır.
- Dil ile net bir artikülasyon gerekir (örneğin, "tu").
- Örnek:
- Yazılı: Küçük D, sonra C.
- Çalma: D (çok kısa, 32’lik gibi)-C (ana nota).
6. Glissando
- Tanım: Notadan notaya kayarak geçiş yapma. Yan flütte bu, parmakları kaydırarak veya nefesle kromatik geçişler yaparak yapılır.
- Yan Flütte Uygulama:
- Parmakları tuşlardan yavaşça kaldırarak veya nefes hızını değiştirerek pürüzsüz bir geçiş sağlanır.
- Modern müzikte daha yaygındır.
- Örnek:
- C’den G’ye glissando: Parmakları C’den G’ye kromatik olarak kaydırın (C-C#-D-D#-E-F-F#-G).
7. Vibrato ile Süsleme
- Tanım: Vibrato, süsleme olmasa da, yan flütte süslemelere renk katmak için sıkça kullanılır. Özellikle uzun notalarda veya trill bitişlerinde vibrato, ifadeyi güçlendirir.
- Uygulama: Trill veya mordentin sonunda hafif bir vibrato ekleyin (örneğin, "tu-tu-ku" ritmiyle vibrato).
Yan Flütte Süslemeleri Çalma İpuçları
- Nefes Kontrolü: Süslemeler hızlı çalınsa da ton kalitesini bozmamalı. Diaframdan sabit bir hava akışı sağlayın.
- Parmak Hızı: Trill ve mordent gibi süslemeler için parmaklarınızın tuşlara yakın ve hafif hareket etmesi gerekir.
- Artikülasyon: Süslemeler genellikle dil ile netleştirilir ("tu" veya "tu-ku"). Ancak legato süslemelerde dil kullanımı minimum olabilir.
- Döneme Uygunluk: Barok müzikte süslemeler daha doğaçlama ve süslü, Klasik dönemde daha sade, Romantik dönemde ise duygusal ve geniş kapsamlıdır.
- Metronom Kullanımı: Süslemeleri önce yavaş çalın, sonra hızlandırın. Örneğin, bir trilli 60 BPM’de sekizlik notalarla çalışın, ardından 100 BPM’e çıkın.
- Dinleme: Barok flütistlerin (örneğin, Emmanuel Pahud’un Telemann veya Vivaldi kayıtları) süslemelerini dinleyin ve taklit edin.
Süsleme Çalışmaları için Örnek Egzersiz Planı
Hedef: Yan flütte süsleme tekniklerini geliştirmek.
Süre: 15 dakika.
Süre: 15 dakika.
- 0-3 dk: Isınma ve Nefes
- Derin nefes egzersizi (4 saniye nefes al, 8 saniye "ssss" ile bırak).
- Orta G’de uzun notalar (8 vuruş, vibrato ile süsleyerek).
- 3-6 dk: Trill Çalışması
- Nota: Orta C (trill sembolü).
- Metronom: 60 BPM, sekizlik notalar.
- Çalma: C-D-C-D… (4 vuruş, 5 tekrar).
- Hızı artır: 80 BPM, 100 BPM.
- Varyasyon: C’den B’ye trill (kromatik).
- 6-9 dk: Mordent Çalışması
- Nota: Orta A (üst mordent).
- Çalma: A-B-A (hızlı, "tu-tu-tu", 5 tekrar).
- Varyasyon: Alt mordent (A-G-A).
- Metronom: 80 BPM, sekizlik notalar.
- 9-12 dk: Turn Çalışması
- Nota: Orta C (turn sembolü).
- Çalma: D-C-B-C (legato, 5 tekrar).
- Metronom: 60 BPM, hızı 80 BPM’e çıkar.
- 12-15 dk: Parça veya Etüt
- Bir Barok parça seçin (örneğin, Telemann’ın bir süitinden yavaş bir bölüm).
- Süslemeleri ekleyerek çalın: Örneğin, uzun bir C notasını trill veya turn ile süsleyin.
- Örnek: Telemann - Süit La Minör, Sarabande (yavaş bölümde doğaçlama trill ekleyin).
Döneme Göre Süslemeler
- Barok Dönem (1600-1750):
- Süslemeler genellikle doğaçlamadır ve icracının yaratıcılığına bırakılır.
- Trill ve mordent sıkça kullanılır; genellikle ana notadan başlar.
- Örnek besteciler: Bach, Vivaldi, Telemann.
- Çalışma önerisi: Bach’ın Partita in A Minor BWV 1013’teki süslemeleri inceleyin.
- Klasik Dönem (1750-1820):
- Süslemeler daha sade ve yazılıdır.
- Appoggiatura ve kısa trill yaygın.
- Örnek besteciler: Mozart, Haydn.
- Çalışma önerisi: Mozart’ın Flüt Konçertosu No. 1’deki appoggiaturaları çalışın.
- Romantik Dönem (1820-1900):
- Süslemeler daha duygusal ve geniş kapsamlıdır.
- Vibrato ile süslenmiş uzun notalar yaygındır.
- Örnek besteciler: Doppler, Boehm.
- Çalışma önerisi: Borne’un Carmen Fantaisie’sindeki hızlı trill ve grace note’ları çalışın.
Yan Flütte Süsleme Çalışma İpuçları
- Yavaş Başlayın: Süslemeleri önce yavaş ve net çalın, ardından hızlandırın.
- Doğaçlama Deneyin: Barok müzikte, yazılı olmayan süslemeler ekleyerek yaratıcılığınızı geliştirin.
- Kayıt Yapın: Çaldığınız süslemeleri kaydedip dinleyin; netlik ve ifade açısından eksikleri belirleyin.
- Etüt Kitapları:
- Marcel Moyse - De La Sonorité: Süsleme artikülasyonu için egzersizler.
- Trevor Wye - Practice Book for the Flute: Trill ve mordent çalışmaları.
- Taffanel & Gaubert - 17 Grands Exercices: Süsleme hızını artırır.
- Dinamik Kontrol: Süslemeler, ana melodinin dinamiğine uygun olmalı (örneğin, pianissimo bir pasajda hafif trill).
Örnek Süsleme Egzersizi
Hedef: C majör gamda trill ve mordent uygulamak.
Adımlar:
Adımlar:
- Metronom: 60 BPM, sekizlik notalar.
- Passage: C majör gam (C-D-E-F-G).
- Uygulama:
- Her notada trill: C (C-D-C-D, 4 vuruş), D (D-E-D-E, 4 vuruş)...
- Her notada üst mordent: C (C-D-C), D (D-E-D)...
- Hızı artır: 80 BPM, 100 BPM.
- Varyasyon: Trill ve mordenti birleştirin: C (trill), D (mordent), E (trill)...
- Kontrol: Ton bozuluyorsa veya parmaklar karışıyorsa, hızı düşürün.
Ek Öneriler
- Barok Stili Çalışın: Barok parçalarda (örneğin, Telemann veya Bach) süslemeler doğaçlama olduğu için, farklı trill ve turn varyasyonları deneyin.
- Klasik Parçalarda Netlik: Mozart gibi bestecilerin eserlerinde süslemeler yazılıdır; tam olarak yazıldığı gibi çalın.
- Modern Teknikler: 20. yüzyıl müzikte glissando veya mikrotonal süslemeler deneyebilirsiniz.
- Dinleme: Emmanuel Pahud’un Bach veya Vivaldi kayıtlarını dinleyin; süslemelerdeki zarafeti ve netliği taklit edin.
Yorumlar