Batı müziğinde iki sesin arası iki eşit parçaya bölünmektedir ve arada kalan ses diyez ya da bemol ifadeleriyle tanımlanır. Ancak Türk Müziğinde iki notanın arası her birine koma ismi verdiğimiz 9 eşit parçaya ayrılmaktadır. 1,4,5 ve 8 komanın özel isimleri ve harfleri(rumuz) vardır. Makamları ortaya çıkaracak olan dörtlü ve beşliler oluşturulurken bu isimler ve harflerden yararlanılır.
Derleyen: Mahiye Morgül
Bebeği nazlatmak veya bebeğe ninni söylemek yetişkinlerin severek, içinden gelerek yaptığı bir şeydir. Sözlerinin bebek tarafından anlaşılır olması gerekmez, bu yumuşak sevecen ses bebeğe kendisinin ne çok sevildiğini hissettirir. Sevildiğini bilmek bebeği rahatlatır, güzelleştirir ve bebek böylece insanlaşma serüveninin daha başında kendisinin bu insanlar arasında özel bir yerinin olduğunu fark eder.
Azerbaycanlılar bebeklerini nazlatmaya çok önem verirler, “bebeği azizlemek” deyimi onlarındır. Azizlemek; bebeğe ruh vermek, can vermek, hayat vermek demektir. Şunu söylemektedirler; layla ile büyümeyen çocuğun besini eksiktir, bebeğine layla söylemeden olmaz, bebek mutlaka layla ile büyütülür ki bebek ata kültürünü sağlam alsın.”
Anadolu’da bir söz vardır; “Evlât azizdir, terbiye ondan azizdir” (Urfa, M.Necip Türkmen’den). Çocuğu terbiye etmek onun kulağına hoş sözler ve nağmeler akıtmayla başlar. Derleme çalışmalarımız sırasında Aydınlı yaşlılarda “Bebeği seversen Allah da seni sever” ifadesiyle karşılaştık. Eflâtun, bebek eğitimiyle ilgili olarak “DEVLET” adlı eserinde şunu söyler:
“Küçükleri yetiştirirken idmandan önce masalları kullanırız. Bunun için ben, müzik idmandan önce gelir diyorum. Ama bilirsin ki her işte önemli olan başlangıçtır. Hele iş genç ve körpe kimseleri yetiştirmek olunca; çünkü insanlar bu çağda yatkın olurlar… Anaları dadıları ikna edip, çocukların bedenlerinden önce güzel masallarla ruhlarını yoğurmalarını isteyeceğiz.”(Eflâtun,“Devlet”, Çev.Sabahattin Eyüboğlu, M.Ali Cimcoz, İstanbul 1958)
Azerbaycan’ın resmi dili olan Kaşgari Türkçe’sinde ninniye “layla” denilmekte ve bu sözcük nazlatmayı da kapsamaktadır. Benzer şekilde İngilizce “lullaby”(ok.lalbay) sözcüğü de her ikisini kapsamaktadır. Kerkük Türkçe’sinde ise ninniye “leyle” denilmektedir.
Derlemiş olduğum “Leyle Balam” adlı Kerkük (aynı zamanda Azerbaycan) ninnisini öncelikle sunmak isterim. Aşağıda notasını gördüğümüz iki cümleli bu ninnide dikkat edilirse iki müzik cümlesinin birbiriyle çoksesli uyum içerisinde olduğu görülür. 10/8 olan ölçüsünün (2+3+3+2 ) ritmik düzümünde simetri dikkat çekicidir.
yazının detayLaRı için tıkLayın
Bebeği nazlatmak veya bebeğe ninni söylemek yetişkinlerin severek, içinden gelerek yaptığı bir şeydir. Sözlerinin bebek tarafından anlaşılır olması gerekmez, bu yumuşak sevecen ses bebeğe kendisinin ne çok sevildiğini hissettirir. Sevildiğini bilmek bebeği rahatlatır, güzelleştirir ve bebek böylece insanlaşma serüveninin daha başında kendisinin bu insanlar arasında özel bir yerinin olduğunu fark eder.
Azerbaycanlılar bebeklerini nazlatmaya çok önem verirler, “bebeği azizlemek” deyimi onlarındır. Azizlemek; bebeğe ruh vermek, can vermek, hayat vermek demektir. Şunu söylemektedirler; layla ile büyümeyen çocuğun besini eksiktir, bebeğine layla söylemeden olmaz, bebek mutlaka layla ile büyütülür ki bebek ata kültürünü sağlam alsın.”
Anadolu’da bir söz vardır; “Evlât azizdir, terbiye ondan azizdir” (Urfa, M.Necip Türkmen’den). Çocuğu terbiye etmek onun kulağına hoş sözler ve nağmeler akıtmayla başlar. Derleme çalışmalarımız sırasında Aydınlı yaşlılarda “Bebeği seversen Allah da seni sever” ifadesiyle karşılaştık. Eflâtun, bebek eğitimiyle ilgili olarak “DEVLET” adlı eserinde şunu söyler:
“Küçükleri yetiştirirken idmandan önce masalları kullanırız. Bunun için ben, müzik idmandan önce gelir diyorum. Ama bilirsin ki her işte önemli olan başlangıçtır. Hele iş genç ve körpe kimseleri yetiştirmek olunca; çünkü insanlar bu çağda yatkın olurlar… Anaları dadıları ikna edip, çocukların bedenlerinden önce güzel masallarla ruhlarını yoğurmalarını isteyeceğiz.”(Eflâtun,“Devlet”, Çev.Sabahattin Eyüboğlu, M.Ali Cimcoz, İstanbul 1958)
Azerbaycan’ın resmi dili olan Kaşgari Türkçe’sinde ninniye “layla” denilmekte ve bu sözcük nazlatmayı da kapsamaktadır. Benzer şekilde İngilizce “lullaby”(ok.lalbay) sözcüğü de her ikisini kapsamaktadır. Kerkük Türkçe’sinde ise ninniye “leyle” denilmektedir.
Derlemiş olduğum “Leyle Balam” adlı Kerkük (aynı zamanda Azerbaycan) ninnisini öncelikle sunmak isterim. Aşağıda notasını gördüğümüz iki cümleli bu ninnide dikkat edilirse iki müzik cümlesinin birbiriyle çoksesli uyum içerisinde olduğu görülür. 10/8 olan ölçüsünün (2+3+3+2 ) ritmik düzümünde simetri dikkat çekicidir.
yazının detayLaRı için tıkLayın
Yorumlar